Glaucoom: wat is het en wat kan je ertegen doen?

Eigenlijk is glaucoom een verzamelnaam voor verschillende aandoeningen die je oogzenuw aantasten, zoals oculaire hypertensie en open kamerhoekglaucoom. De oogzenuw is het deel van je oog dat het beeld dat op je netvlies valt naar je hersenen stuurt. Glaucoom verstoort deze communicatie tussen je ogen en hersenen. Alle aandoeningen die onder de naam ‘glaucoom’ vallen, zorgen er dan ook voor dat je je zicht geleidelijk verliest.

Ongemerkt zichtverlies

Het zichtverlies begint aan de randen van je zicht en breidt zich langzaam maar zeker uit naar het midden van je oog. Het kan heel lang duren voordat je doorhebt dat je je zicht verliest. Je hersenen vullen het verloren zicht namelijk automatisch aan. Daarom wordt glaucoom ook wel eens ‘de stille dief van het zicht’ genoemd.

Vaak merk je pas dat je glaucoom hebt als je steeds vaker tegen dingen aanloopt, dingen omstoot, of verkeerssituaties niet meer goed kunt lezen. Vergevorderde glaucoom kan leiden tot volledig zichtverlies – blindheid. Gelukkig kan het zichtverlies vaak worden afgeremd als de glaucoom eenmaal is ontdekt. Daarover later in deze blog meer. 

Risicofactoren

Glaucoom is een van de meest voorkomende oorzaken van zichtverlies. Ongeveer 2% van de mensen ouder van 45 jaar hebben er last van. Iedereen kan glaucoom krijgen. Het is niet precies duidelijk wat de schade aan de oogzenuw veroorzaakt, maar er zijn een paar duidelijke risicofactoren die de kans op glaucoom vergroten. 

De belangrijkste risicofactor is een hoge oogdruk. Dat komt voor wanneer het vocht in je oog dat voedingsstoffen naar je hoornvlies en lens brengt (kamervocht) niet goed wordt afgevoerd. 

Lange tijd werd gedacht dat een hoge oogdruk de directe oorzaak van glaucoom was. Ondertussen weten we dat ook mensen die van zichzelf een normale oogdruk hebben glaucoom kunnen krijgen als hun oogdruk (plotseling) stijgt. Dit komt niet vaak voor, maar het is toch een goed idee om eens in de paar jaar je oogdruk te laten controleren. Zeker als je ouder dan 40 bent. Zo kan opkomende glaucoom op tijd gesignaleerd worden. 

Een andere belangrijke risicofactor is glaucoom in de familie. Als jouw vader, moeder, broer of zus last heeft van glaucoom, is de kans groter dat jij er ook last van kan krijgen. Daarom is het belangrijk om je familie op de hoogte te stellen wanneer je glaucoom hebt, zodat zij zich ook kunnen laten testen. 

Andere risicofactoren zijn een hoge bloeddruk, een dunner hoornvlies, een hoge leeftijd en een hoge bijziendheid (een min-sterkte van -3.0 of meer). Daarnaast kunnen andere oogaandoeningen, zoals een inwendige oogontsteking of lensafwijkingen, de kans op glaucoom vergroten. Tenslotte komt glaucoom relatief vaker voor bij mensen met een Afrikaanse achtergrond. 

Verschillende soorten glaucoom

Zoals gezegd is glaucoom een verzamelnaam voor verschillende soorten glaucoom. We kunnen al deze verschillende soorten onderverdelen in drie hoofdcategorieën: primair glaucoom, secundair glaucoom en acuut glaucoom. 

Primair glaucoom 

We hebben het over primair glaucoom als de glaucoom een op zichzelf staande ziekte is. Er is dan geen duidelijke oorzaak van de aandoening. We weten alleen dat bovenstaande risicofactoren een factor kunnen spelen.

Primair glaucoom kan ook aangeboren zijn. Dit komt door een zeldzame afwijking bij kinderen aan het afvoersysteem van het kamervocht. Hierdoor ervaren zij vanaf hun geboorte al een hoge oogdruk, een troebel hoornvlies en schade aan de oogzenuw. Deze vorm van glaucoom noemen we ‘primair congenitale glaucoom’ (PCG).

Secundair glaucoom 

We spreken over secundair glaucoom als de oogzenuw beschadigd raakt door een andere aandoening of een duidelijke oorzaak. Zoals gezegd kunnen een inwendige oogontsteking en lensafwijkingen glaucoom veroorzaken. Daarnaast kunnen onder andere ook bloedvatproblemen en het pigmentdispersie syndroom kunnen glaucoom als gevolg hebben.

Ook sommige soorten oogdruppels kunnen glaucoom veroorzaken. Dat komt vooral voor bij prednisolon oogdruppels. Dit is een sterk bijnierschorshormoon dat artsen kunnen voorschrijven om bijvoorbeeld een oogontsteking te remmen. Tenslotte kan oogschade, bijvoorbeeld door een ongeluk, voor secundair glaucoom zorgen.

Acuut glaucoom 

Primair en secundair glaucoom ontwikkelen zich beide over langere tijd. Ze zorgen ervoor dat je je zicht langzaam verliest. Maar in zeldzame gevallen kan glaucoom zich ook acuut voordoen. Dan wordt de oogdruk plotseling heel hoog, krijg je zware hoofdpijn en moet je braken. Daarnaast wordt je oog rood en pijnlijk en krijg je een wazig zicht. 

Als je de symptomen van acuut glaucoom herkent, is het belangrijk zo snel mogelijk contact op te nemen met je huisarts of oogarts. Acute glaucoom moet namelijk zo snel mogelijk behandeld worden om ernstige, permanente schade aan de oogzenuw te voorkomen. 

Behandeling

Een beschadigde oogzenuw zal niet meer herstellen. Daarom is het belangrijk om glaucoom in een zo vroeg mogelijk stadium te signaleren zodat het behandeld kan worden. Met de juiste behandeling kan de afname van het zicht vertraagd of zelfs volledig gestopt worden.

De behandeling van glaucoom bestaat bijna altijd uit het verlagen van de oogdruk. Ook als er geen sprake is van een bijzonder hoge oogdruk. Je oogarts zal oogdruppels voorschrijven die helpen de oogdruk te verlagen. Als deze oogdruppels niet goed werken, kan een laserbehandeling of operatie nodig zijn om de oogdruk te verlagen.

Leven met glaucoom

De voorgeschreven oogdruppels zal je je hele leven moeten blijven gebruiken. Ook zal je nog regelmatig op controle moeten komen bij de oogarts om de ontwikkeling van je glaucoom in de gaten te houden. 

Met de juiste behandeling kan je goed leven met glaucoom. Als je klachten ervaart, zal dat vooral ‘s nachts zijn, aangezien glaucoom als eerst je zicht in het donker aantast. Als de ontwikkeling van je glaucoom niet volledig afgeremd kan worden, kan je op latere leeftijd onhandig worden. Je bezeert jezelf vaker en je stoot dingen omver omdat je gezichtsveld steeds verder aangetast wordt. 

Je kan de gevolgen van glaucoom ook merken in het verkeer. Door het verminderde zicht kan je verkeerssituaties minder goed lezen. Als je gezichtsveld te ver is aangetast kan het zelfs zijn dat je niet meer mag autorijden. Vraag hiernaar bij je oogarts en zorg voor een oogheelkundige verklaring bij het verkrijgen of verlengen van je rijbewijs. 

Contactlenzen dragen met glaucoom

Als je last hebt van glaucoom, kan je contactlenzen blijven dragen. Het kan wel nodig zijn om een ander soort lenzen (of zelfs aangepaste lenzen) te dragen na een glaucoomoperatie. Hier zal je oogarts je over informeren. 

Heb jij glaucoom? Ga dan altijd naar een optometrist voor het aanmeten en controleren van je lenzen. In tegenstelling tot een opticien kijkt een optometrist namelijk naar de brede gezondheid van je oog en past hij/zij het lenzenvoorschrift daarop aan. Een optometrist houdt dus ook rekening met je glaucoom.