Nachtblindheid: symptomen, oorzaken en behandelingen

Dat je in het donker minder ziet dan in het licht, is logisch. Je ogen hebben immer licht nodig om te zien. Dat licht valt op je netvlies, waar je zogeheten ‘kegeltjes’ en ‘staafjes’ het licht omzetten in een signaal dat je hersenen vertalen naar scherp, helder zicht. 

De kegeltjes zijn vooral aan het werk als er genoeg licht is. Deze cellen zorgen ervoor dat je scherp ziet en dat je kleuren kunt onderscheiden. Als er weinig licht is, doen je staafjes het zware werk. Deze cellen kunnen geen kleur onderscheiden, maar ze zijn supergoed in het opvangen van zoveel mogelijk licht in donkere omstandigheden. Zij zorgen ervoor dat je ook in het donker nog (een beetje) kunt zien.  

Als je staafjes niet goed functioneren, gaat je nachtzicht dus hard achteruit. Dat is wat we nachtblindheid noemen. Waar een gezond oog zich kan aanpassen aan het donker om toch nog wat te kunnen zien, kan een nachtblind oog die overgang niet maken. Hoe komt dat? En wat kun je er tegen doen? Dat vertellen we in deze blog.

Symptomen van nachtblindheid 

In eerste instantie lijken de symptomen van nachtblindheid duidelijk: je kunt minder goed zien in de schemering en in het donker. In ernstige gevallen is er zelfs sprake van volledige blindheid in donkere omstandigheden. 

Toch is nachtblindheid niet altijd makkelijk te herkennen. Iedereen ziet minder goed in het donker. Dus nachtblind zijn kan ‘normaal’ aanvoelen, zeker als het zich langzaam ontwikkelt. Net zoals mensen niet altijd doorhebben dat ze een bril nodig hebben omdat hun zicht als normaal aanvoelt, hebben mensen soms ook niet door dat ze nachtblind zijn. Dat maakt het lastig om nachtblindheid zelf te herkennen.

Hoe herken je nachtblindheid?

Hoe onderscheid je nachtblindheid dan van ‘normaal’ slecht zicht in het donker? Er kunnen verschillende aanwijzingen zijn. Veel mensen merken dat ze nachtblind zijn in het verkeer. Bijvoorbeeld omdat ze niet meer veilig kunnen fietsen of autorijden als het buiten donker is. Of omdat ze voor lange tijd niks meer zien nadat ze verblind zijn door de koplampen van een tegenligger. Dat kan gevaarlijke situaties opleveren.

Ook binnenshuis kun je nachtblindheid opmerken. Bijvoorbeeld wanneer jij ‘s avonds tastend door het huis moet lopen om je weg te vinden, terwijl je partner zich moeiteloos door het huis beweegt. Vaak is het dan je partner die opmerkt dat je minder goed ziet in het donker. Dat kan een duidelijk teken van nachtblindheid zijn.

In het najaar en de winter wordt het vaak nog duidelijker dat iemand nachtblind is. Als het om vier uur al begint met schemeren, wordt het steeds lastiger om uit je werk terug naar huis te fietsen of rijden. Nachtblindheid kan dus een negatieve impact hebben op je zelfstandigheid en bewegingsvrijheid. In ernstige gevallen kun je in het donker niet meer veilig over straat zonder begeleiding.

Oorzaken van nachtblindheid 

Nachtblindheid treed op wanneer de staafjes in je netvlies niet meer goed werken. Het is dus echt wat anders dan gewoon minder goed zien in het donker – wat we in de volksmond ook vaak nachtblindheid noemen. Het falen van de staafjes kan verschillende oorzaken hebben.

Mogelijke behandelingen

Nachtblindheid heeft dus veel verschillende mogelijke oorzaken. Dat zorgt ook voor verschillende mogelijke behandelingen. Vermoed je dat je nachtblind bent of begint te worden? Dan is het altijd belangrijk om een afspraak te maken bij een huisarts. Die zal je waarschijnlijk doorverwijzen naar een oogarts. De oogarts kan vervolgens verschillende behandelingen voorstellen op basis van de diagnose. 

Soms is de oplossing simpel. Bij een tekort aan vitamine A kan een gezond dieet de oplossing zijn. En bij onbehandelde myopie kunnen de juiste contactlenzen helpen tegen nachtblindheid. Maar de oplossing is niet altijd simpel. In veel gevallen is erfelijke nachtblindheid niet te behandelen. En ook als symptoom van sommige andere ziekten is nachtblindheid lastig op te lossen. 

Nachtzichtbril en taststok

Als je nachtblindheid niet te genezen is, zul je moeten leren leven met je nachtblindheid. Helaas betekent dit vaak dat je minder zelfstandig en bewegingsvrij zal worden. Je kunt niet meer zomaar ‘s avonds op de fiets stappen, of in het donker naar het toiletgebouw op de camping lopen. 

Er zijn middelen die je kunnen helpen bij nachtblindheid. Populair is de nachtzichtbril. Zo’n bril heeft gele glazen die de contrasten verhogen bij weinig licht en fel licht dimmen. Daardoor heb je minder last van verblinding door felle lampen in het donker. Daarnaast kan een taststok een stukje bewegingsvrijheid teruggeven. Zo’n stok helpt je veilig over straat te lopen in het donker.