Welke oogafwijkingen zijn er en hoe te verhelpen met lenzen?
- Richard de Jongh
- 20 oktober 201720 okt 2017
- Bekeken: 17754
Meerdere oogafwijkingen kunnen worden gecorrigeerd door het dragen van specifieke typen contactlenzen. Dit artikel geeft u uitleg over de meest voorkomende oogafwijkingen en wat lenzen voor u kunnen betekenen.
Oogafwijkingen corrigeren met het dragen van contactlenzen
Er zijn vele oogafwijkingen te benoemen. De meest voorkomende oogafwijkingen hebben te maken met het verminderen van uw zichtvermogen. Na kort stil te staan bij de werking van het oog bespreken we achtereenvolgens: verziendheid, bijziendheid, astigmatisme en ouderdomsverziendheid.
Belangrijk is te vermelden dat verziendheid, bijziendheid, astigmatisme en ouderdomsverziendheid geen echte ‘ziekten’ zijn, maar allen berusten op een brekingsfout van de lichtval in het oog. Deze brekingsfout kan worden gecorrigeerd door het dragen van lenzen. Dit artikel gaat hier verder op in en legt uit wat contactlenzen voor deze oogafwijkingen kunnen betekenen.
Hoe werkt een oog?*
We nemen onze omgeving waar doordat er licht onze ogen binnenkomt via ons hoornvlies en de pupil. Deze lichtstralen worden geprojecteerd op het netvlies; dit is de achterkant van de binnenzijde van onze oogbol. Op het netvlies worden de beelden verzameld en doorgestuurd naar onze hersenen, die ons uiteindelijk het zicht laten ervaren.
1:achterste oogkamer
2: ora serrata
3: musculus ciliaris
4: zonula ciliaris
5: kanaal van Schlemm
6: pupil
7: voorste oogkamer
8: hoornvlies
9: iris
10: lenskapsel
11: lenskern
12: processus ciliares
13: conjunctiva
14: m. obliquus inferior
15: musculus rectus inferior
16: musculus rectus medialis
17: retinale arteriën en venen
18: blinde vlek
19: hard hersenvlies
20: arteria centralis retinae
21: vena centralis retinae
22: nervus opticus
23: venae vorticosae
24: harde oogrok
25: gele vlek
26: fovea centralis
27: sclera
28: vaatvlies
29: m. obliquus superior
30: netvlies
Het is daarbij van belang dat de beelden scherp op het netvlies verschijnen om ook een scherp zicht te verkrijgen. Hiervoor zorgt onze ooglens door, afhankelijk van de afstand van het scherp te stellen object, de ooglens te bollen of vlakken. Indien er iets misgaat met het breken van de lichtinval, waardoor het niet goed scherp op het netvlies terecht komt, is er mogelijk sprake van een oogafwijking die door middel van contactlenzen kan worden verholpen.
*Deze verkorte uitleg is in Jip-en-Janneke taal geschreven. Het gaat hier niet om het zo precies en volledig mogelijk uitleggen hoe een oog functioneert, enkel wat contactlenzen kunnen betekenen voor oogafwijkingen veroorzaakt door problemen bij het scherpstellen van beelden op uw netvlies.
Veel voorkomende oogafwijkingen
Verziendheid (Hypermetropie of Hyperopie)
Mensen die van nature een te korte oogas hebben én mensen waarbij hun hoornvlies (cornea) en de ooglens tezamen niet voor genoeg breking van het licht kunnen zorgen, hebben last van verziendheid. Het beeld dat wordt waargenomen valt niet automatisch scherp op het netvlies. Hierdoor is van dichtbij scherp zien is zonder hulpmiddelen niet altijd goed mogelijk.
Om de voorwerpen toch scherp op het netvlies te krijgen moet de ooglens zich voortdurend blijven aanpassen (accommoderen) wat erg vermoeiend is. Dit leidt tot klachten als: algemene vermoeidheid, hoofdpijn, concentratieproblemen en branderige ogen.
Een lens (bril of contactlenzen) met positieve sterkte kan dit euvel verhelpen. Deze positieve contactlenzen corrigeren het ‘achter het netvlies’ vallen van het scherpste beeld en verleggen dit scherptepunt naar de juiste plek.
Hier zitten bij een bril wel grenzen aan. Indien iemand dermate slecht dichtbij zicht heeft en zeer hoge positieve waardes nodig heeft om de foutieve breking van het licht te corrigeren, is het niet mogelijk dan ook tegelijkertijd in de verte nog goed scherp te kunnen zien met het dragen van lenzen met grote pluswaardes. Deze grens ligt bij brilglazen met waarden van ongeveer plus 15. Bij contactlenzen is dit probleem niet aanwezig. Ook hogere sterkten kunnen worden gecorrigeerd.
Kleurschifting (Sferische aberratie)
De reden waarom contactlenzen ook met hogere plus- of minwaarden de brekingsfout goed kunnen corrigeren is als volgt uit te leggen:
Door het feit dat de contactlens onderdeel wordt van het oog zelf en er geen luchtruimte tussen de contactlens en het oog aanwezig is, treedt er geen sferische aberratie op. Dit is bij het dragen van een bril wel het geval. De dikte van de glazen en de luchtruimte tussen de glazen en het hoornvlies zorgen voor kleurschifting.
Sferische aberratie is een natuurlijke brekingsfout bij een zuivere bolvorm. De lichtstralen vallen allen op andere punten van de ooglens en deze breekt deze invallende lichtstralen niet richting hetzelfde brandpunt. Dit wordt in lenzen gecorrigeerd door de afwijkende breking met een asferische lens te compenseren. Hier zitten bij brillenzen grenzen aan doordat ook nog rekening dient te worden gehouden met de ruimte tussen de brilglazen en het oog om de correctie op de aberratie totaal te kunnen compenseren.
Bijziendheid (Myopie)
Myopie houdt in dat het licht dat we waarnemen bij het kijken in de verte niet goed scherp op het netvlies valt. Het gevolg is een wazig beeld.
Ogen die te lang van vorm zijn, of juist te bol, projecteren de afbeeldingen op een punt scherp vóór het netvlies. Daardoor ontstaat er op het netvlies zelf een onscherp beeld. Dit kan eenvoudig verholpen worden door het dragen van een bril of contactlenzen. Deze corrigeren deze brekingsfout en zorgt ervoor dat het beeld scherp op het netvlies valt.
Deze oogafwijking ontstaat veelal vanaf 8 tot 12 jaar en ontwikkelt zich door naarmate het oog verder groeit. Bij volwassenheid (21-24 jaar) neemt dit een meestal stabiele fase aan.
Astigmatisme
Astigmatisme is een oogafwijking die zorgt voor een optische afwijking in het mechanisme van het oog. Hierdoor worden bepaalde richtingen met een andere kromming weergegeven op het netvlies.
De meest voorkomende vorm is het corneaal astigmatisme. De buitenste hoornvlies is daarbij niet rond, maar ovaal van vorm. Hierdoor wordt het beeld uit de verschillende as-richtingen nooit tegelijkertijd scherp weergegeven op het netvlies. Dit kan worden verholpen door het dragen van lenzen met een cilindercomponent die het teveel of te weinig aan bolling in een bepaalde as-richting van de ooglens corrigeert.
Ouderdomsverziendheid (Presbyopie)
Bij het toenemen van de leeftijd treedt uiteindelijk bij ieder mens een mate van ouderdomsverziendheid op. Het wordt steeds lastiger om teksten op korte afstand scherp weer te geven. Het boek moet als het ware steeds verder worden gehouden om het lezen ‘makkelijk’ te laten verlopen. De eerste tekenen gaan opvallen tussen de 40 en 45 jaar. De comfortabele afstand om iets goed te kunnen lezen gaat dan meer worden dan 40 cm.
Vanaf deze leeftijd wordt dit euvel opgelost door het gebruiken van een leesbril; een bril met positieve sterkte ten opzichte van de veraf sterkte.
Indien men al bril of lens dragend is en ouderdomsbijziendheid optreedt bieden multifocale lenzen een oplossing.
Lees meer over multifocale lenzen: Contactlenzen: hoe werken varifocale/multifocale lenzen
Ouderdomsverziendheid is niet hetzelfde als verziendheid.
De oorzaak van verziendheid ligt in het steeds moeten blijven accommoderen van de ooglens. Bij ouderdomsverziendheid is het totaal niet meer mogelijk om dichtbij scherp te stellen zonder hulpmiddel.
Iedereen krijgt vanaf de leeftijd 40-45 jaar te maken met presbyopie doordat de ooglens bij het toenemen van de leeftijd steeds minder in staat is op korte afstand beeld scherp weer te geven. Ouderdomsverziendheid kan dus ook voorkomen in combinatie met verziendheid, bijziendheid en/of astigmatisme. Deze ouderdomskwaal staat los van de brekingsfout in het hoornvlies of lengte van het oog.
Meer nieuws, interessante blogs en scherpe acties. Schrijf je nu in de onze nieuwsbrief.
