Wat is staar precies?

Wat is staar?

Staar is een vertroebeling van de ooglens. Let op: we hebben het hier dus niet over een contactlens die je op je oog legt, maar over de biologische lens die in je oog zit. Direct achter je pupil en iris, om precies te zijn.

In deze lens zitten eiwitten. Zolang je ogen gezond zijn, zie je die eiwitten niet zitten. Je kan er zonder moeite doorheen kijken. Dat levert het scherpe en levendige beeld op dat je gewend bent. 

Maar die eiwitten kunnen ook samenklonteren. Die eiwitsamenklonteringen zorgen ervoor dat er minder licht op je netvlies valt. Dan wordt je zicht geleidelijk troebel, wazig en dof. Alsof je door een mist kijkt. 

Die samenklontering van de eiwitten in je lens noemen we grijze staar of cataract. Dit is meestal wat er bedoeld wordt met ‘staar’. Naast grijze staar is er ook groene staar, beter bekend als glaucoom.

Vooral ouderen hebben last van staar 

Staar is een veelvoorkomende aandoening. Volgens de laatste cijfers (2019) zijn er 386.500 Nederlanders met cataract bekend bij de huisarts. De aandoening komt vooral voor bij mensen ouder dan 45. Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans dat je last krijgt van staar. Rond de leeftijd van 75 heeft zo’n 70% van de mensen staar. 

Dat betekent niet dat jongere mensen geen cataract kunnen krijgen. Bij jongere mensen met staar is de aandoening vaak aangeboren of het gevolg van een infectie of diabetes. 

Gemiddeld genomen komt staar vaker voor bij vrouwen (2,6% van alle Nederlanders) dan bij mannen (1,8%). Dat komt deels omdat vrouwen gemiddeld genomen ouder worden. Ook is er een vermoeden dat vrouwen sneller naar de huisarts gaan met klachten. 

Oorzaken van staar

Staar wordt dus veroorzaakt door een samenklontering van eiwitten in de lens van je oog. Die samenklontering komt door een verandering van de eiwitsamenstelling en het watergehalte in je ooglens. Deze verandering overkomt bijna iedereen naarmate ze ouder worden. Ouderdom is dan ook de belangrijkste oorzaak van staar. 

Meer kans op cataract door diabetes en roken 

Sommige dingen kunnen de kans op cataract vergroten. Bij diabetespatiënten kan een hoger suikergehalte in hun bloed de vertroebeling van de ooglens bijvoorbeeld versnellen. Mensen met diabetes kunnen daarom al op relatief jonge leeftijd last krijgen van staar. 

Ook rokers maken meer kans op staar. Zware rokers (minimaal 20 sigaretten per dag) verdubbelen hun kans op cataract. Hoe meer je rookt, hoe groter de kans op staar.

Andere oorzaken 

Andere oorzaken van staar zijn het gebruik van bepaalde medicijnen (dit moet vermeld worden in de bijsluiter) en een infectie aan het oog. Na een infectie kan je last krijgen van staar in één oog. 

Tenslotte kan staar aangeboren zijn. Dat kan gebeuren als de moeder tijdens de zwangerschap ziek wordt. Het kind kan de cataract ook erven van de ouders. 

Gevolgen van staar

Staar is een aandoening die zich geleidelijk ontwikkelt. Hoe snel je zicht precies vertroebelt, is lastig te zeggen. Bij sommige mensen gebeurt dit in een paar maanden. Bij anderen is dit een jarenlang proces. Omdat het oog zo langzaam en geleidelijk achteruit gaat, kunnen de gevolgen van staar lastig te herkennen zijn.

Maar de gevolgen kunnen ernstig zijn. Staar is na refractiestoornissen (bijziendheid, verziendheid, astigmatisme) de grootste oorzaak van slechtziendheid en blindheid. Bijna de helft van alle blinden wereldwijd danken hun blindheid aan cataract.

Maar ook voordat je blind wordt kan staar veel vervelende gevolgen hebben. Het troebele zicht dat staar kenmerkt kan het lastig maken om je werk te doen of je hobby uit te oefenen. Daarnaast neemt je zicht in het donker snel af, en kan je sneller verblind worden door lichtbronnen (zoals koplampen van tegenliggers in het verkeer). Als je staar ver ontwikkeld is, kan het zijn dat je niet meer mag autorijden. 

Diagnose staar

Heb jij het idee dat je last hebt van staar? Laat je ogen dan zo snel mogelijk controleren door een specialist. Denken zij ook dat je mogelijk staar hebt? Dan wordt je waarschijnlijk doorverwezen naar een oogarts. 

Hij of zij gebruikt een spleetlamp die een smalle, felle lichtbundel heeft. Met behulp van deze lamp kan de oogarts checken of je last hebt van een troebele lens. Daarnaast worden er extra checks uitgevoerd op je oogdruk, pupil en de binnenkant van je oog. Met de diagnose staar kan je in aanmerking komen voor een behandeling. 

Voorkomen en behandelen

Staar is dus een erg vervelende oogaandoening waar veel mensen mee te maken krijgen. Helaas is er nog geen wetenschappelijk bewijs gevonden dat staar voorkomen kan worden. 

Wel zijn er enkele vuistregels die je kan volgen om de algemene gezondheid van je ogen op peil te houden. Gezond eten, niet roken, stress uit de weg gaan en je beeldschermtijd beperken, zouden de ontwikkeling van cataract kunnen vertragen. 

Staaroperatie

Gelukkig kan staar behandeld worden. Een staaroperatie biedt vaak de uitkomst voor mensen die last hebben van cataract. Tijdens zo’n operatie wordt je troebele ooglens vervangen door een kunstlens. Leuke bijkomstigheid: deze lens kan op scherpte geslepen worden, waardoor je misschien geen bril of contactlenzen meer nodig hebt na je operatie.

De kunstlens is vrij van samengeklonterde eiwitten waardoor je je scherpe zicht direct weer terug hebt. Wel zal je een paar weken moeten herstellen van je operatie. In die periode moet je extra voorzichtig met je ogen omgaan. Je kan dan niet direct alles weer doen. Zo kan het even duren voordat je weer mag autorijden.

Als je aan twee ogen staar hebt, wordt elk oog apart behandeld. Vaak zit er tussen beide operaties een maand de tijd.