De zachte contactlens bestaat 60 jaar

Hoewel contactlenzen an sich al honderden jaren bestaan, heeft de zachte variant dus een relatief korte geschiedenis om te herdenken.

In deze blog werpen we een blik op die geschiedenis. Van het bewogen leven en carrière van Wichterle, via de verrassende uitvinding van de zachte contactlens, tot de evolutie van veiligheid die de afgelopen zestig jaar heeft plaatsgevonden en die nog gestaag doorgaat.

Otto Wichterle 

De zachte contactlens van hydrogel werd in 1960 uitgevonden door de Tsjechische scheikundige Otto Wichterle. Dat ging echter niet zonder slag of stoot. Het leven van een wetenschapper in het Tsjechoslowakije van de eerste helft van de twintigste eeuw was niet gemakkelijk. Tijdens zijn leven maakte Wichterle de Tweede Wereldoorlog mee, werd hij door de Gestapo gevangen genomen, zag hij hoe de Sovjet-unie zijn land inlijfde en hoe het land met een harde revolutie terugvocht.

In al dit politieke geweld werd de wetenschap verdrongen en onderdrukt. Zolang je niet meewerkte aan de ontwikkeling van wapens, medicijnen of andere uitvindingen voor het leger, hoefde je niet op een beurs te rekenen. Toch lukte het Otto Wichterle om zijn wetenschappelijke carrière door te zetten, met als absoluut hoogtepunt de uitvinding van de zachte contactlens.

De eerste zachte contactlens

In 1960 was de oorlog al enkele jaren voorbij, maar de onrust bleef. Tsjechoslowakije werd geregeerd door een Stalinistisch bewind. Desondanks publiceerde Wichterle in Praag zijn iconische onderzoek ‘Hydrophilic gels for biological use’. Hierin werd de theoretische mogelijkheid van een zachte contactlens voor het eerst bewezen. Het zou echter nog ruim een jaar duren voordat de scheikundige op de kerstavond van 1961 de eerste zachte contactlens zou produceren.

Het houtje-touwtje apparaat waarmee Otto Wichterle de eerste zachte contactlens maakte

Het gebouw van het chemisch instituut waar Wichterle destijds werkte, was nog in aanbouw. Het beslissende experiment vond daarom bij hem thuis plaats. Aan zijn keukentafel maakte hij met behulp van een fietsdynamo en een Merkur-bouwpakket (een soort Meccano) een spincoater waarmee hij ‘s werelds eerste zachte contactlens produceerde.

Een evolutie van veiligheid 

Tot op de dag van vandaag gebruiken we nog steeds de zachte contactlenzen waar Otto Wichterle in 1960 de basis voor legde. Maar de wetenschap heeft natuurlijk niet stil gestaan. De afgelopen zestig jaar zijn er tal van uitvindingen, ontdekkingen en innovaties geweest die contactlenzen mooier, comfortabeler, beter en vooral veiliger maakten.

In de gebruikershandleiding van de eerste commerciële zachte lenzen stond bijvoorbeeld nog een waarschuwing dat de lenzen moesten “worden afgespoeld onder stromend water vanwege eventuele splinters van de glazen ampul” waarin de lenzen verstuurd werden. Daarnaast bleken de lenzen ook nog eens een broedplaats voor schimmels.

Anno 2020 hoeven we hier gelukkig niet meer bang voor te zijn. We hebben grondigere reinigingsvloeistoffen, lenzen die schoner blijven en een beter besef van hoe we lenzen schoon en veilig kunnen houden. Tegenwoordig kunt u rekenen op gezonde, comfortabele, schone contactlenzen die voor een uitstekend zicht zorgen. Mits u de instructies van fabrikant en optometrist opvolgt, natuurlijk.

De toekomst van zachte contactlenzen 

Zijn we nu dan klaar? Hebben we de ultieme contactlens bereikt? Nee hoor, contactlenzen zijn constant in ontwikkeling. Een recent voorbeeld zijn de ACUVUE OASYS with Transitions, lenzen die meekleuren met het zonlicht. Ook in de verdere toekomst ligt nog veel innovatie in het verschiet. Lenzen die kunnen inzoomen, smart lenzen met een ‘beeldscherm’ erin, of contactlenzen die uw gezondheid in de gaten houden. De technologie ontwikkelt onverminderd door, dus de contactlenzen-industrie ook.

Wie weet wat voor contactlenzen de toekomst te bieden heeft…